Ba của Tony là một nạn nhân trong hàng triệu nạn nhân của một cuộc chiến khốc liệt nhất trong lịch sử nhân loại, chiến tranh Việt Nam. Trong cái lộn xộn và bi thương của cuộc chiến, ba đã mất đi cả tuổi trẻ của mình. Một viên đạn lạc bay thẳng vào cột sống, bác sĩ Mỹ ở Sài Gòn lúc đó nói thôi, về nhà coi gì ngon thì cho ăn hết đi, rồi không quá 6 tháng đâu. Nhưng kỳ lạ, cơ thể ba tiết ra 1 lớp nhầy vây kín viên đạn, khiến nó không phá huỷ, chỉ đau nhức dữ dội lúc trái gió trở trời. Tuy nhiên, vì viên đạn nằm ngay cột sống, hệ thần kinh bị tổn thương nên ba trở thành người tàn tật ở lứa tuổi 25, giai đoạn tuổi trẻ đẹp nhất của đời người.
Bù lại, trí tuệ ba khá minh mẫn, trí nhớ tốt, đẹp trai hơn Tony gấp chục lần. Bao nhiêu kiến thức trên trời dưới đất đều được ba truyền cho Tony một cách hấp dẫn, từ Tam Quốc đến Thủy Hử, văn minh Phương Tây, cơ bản tiếng Anh và tiếng Pháp, tình yêu và sự khát khao khám phá kiến thức nhân loại. Giữa lúc đất nước khó khăn vào đầu thập niên 80, rời Sài Gòn về quê ngoại, nhớ lúc đó má Tony nuôi 4 chị em với đồng lương giáo viên của 1 cô giáo tiểu học trường làng, ba không dám ăn cơm nhiều. Mỗi lần chỉ ăn 1 chén, và nói tui tàn tật vậy, ăn chỉ để sống, có làm gì ra tiền đâu mà ăn. Nên chị Hai tinh ý, mỗi lần bới cơm thì lèn thật chặt, thật nhiều. Rùi một lần ba quyết định về quê cũ, về lại lộ Vòng Cung, huyện Phong Điền, tỉnh Cần Thơ, nơi chôn nhau cắt rốn, nơi lục bình dập dềnh trôi trên dòng sông Cái Răng tím ngắt mỗi chiều. Ba nói, nếu cứ ở lại Ninh Hoà, thêm 1 miệng ăn gánh nặng cho mọi người tui thấy buồn lắm, tui thấy mình bất lực, đẻ con ra mà không cho nó sung sướng ngày nào. Mà thật ra, ba cũng quần quật chống gậy đi làm đủ thứ, từ ra xã dạy bổ túc văn hoá đến móc đất làm nồi, làm bếp lò, làm mấy con thú bằng đất sét xinh xinh cho Tony chơi, trồng cây trong vườn, từ sáng đến chiều ở ngoài nắng mà chẳng thấy lúc nào thở than. Một thời oanh liệt, một học sinh cực giỏi, một thủ lĩnh trường Phan Thanh Giản Cần Thơ, một sĩ quan đào tạo bài bản, từng ở biệt thự có hồ sen ngay trung tâm Sài Gòn, giờ trở thành 1 người đàn ông tàn tật, lam lũ ở một chốn thôn quê xa xôi, không điện không nước, ăn chẳng bao giờ được no. Ba nói, học xong, ba chỉ 1 lần đi thực tập ở U Minh, bị thương rồi giải ngũ. Cuộc chiến bi thương khiến cho mỗi gia đình người Việt dù ở chiến tuyến nào, vẫn có người nằm xuống. Những thanh niên trẻ măng mười tám đôi mươi ra trận, trước khi chết vẫn thống thiết gọi cha gọi mẹ, dù giọng bắc giọng nam. Suốt ngàn năm, đất mẹ Việt Nam và những con cháu Lạc Hồng cứ phải oằn mình vì loạn lạc, chia ly, mất mát…
Ba nói, như câu chuyện tái ông mất ngựa, cái may cái rủi nó đi với nhau. Vì không tham gia trực tiếp vào cuộc chiến nên không chết, nhưng ba giải ngũ sớm nên không đi cải tạo, không đi cải tạo lại không đi Mỹ diện HO. Hiểu thời cuộc nên ba vô cùng lạc quan với số phận. Có lần má đi dạy về trễ, ba còn một tay chống gậy, một tay bưng chậu quần áo cả nhà đi giặt, té lăn kềnh ra giữa sân, bò bò quơ quào lượm lại từng cái quần cái áo vá đùm vá níu của mấy mẹ con, nhưng lại cười. Nụ cười méo mó của một người đàn ông từng kiêu hãnh. Tony còn nhớ cứ mỗi sáng sớm, má dậy sớm pha 4 bình nước, mỗi đứa mang theo 1 bình để đến trường. Tony nói ủa sao nhà mình không có ăn sáng như nhà khác, chị Hai nói mày mệt quá, uống nước cũng no bụng vậy. Cứ mỗi sáng thức dậy là cả nhà ngồi suy nghĩ kiếm gì để cho vào bụng bữa nay. Mỗi lần như thế thì ba lại ngồi buồn, nói ghét cái bao tử quá, cứ đói bụng hoài, không làm gì mà cứ phải ăn, nhiều lúc nổi nóng ba muốn đập nát đôi chân tàn phế. Rồi ba cũng lặng lẽ nhìn theo dáng nhỏ xíu lon ton của Tony xách cái thau đi mượn gạo. Tony là chuyên gia đi mượn hay đi mua chịu đủ thứ, quen mặt khắp làng khắp xóm, vì không có mắc cỡ như mấy chị, tính tình lại vui vẻ thảo mai, ai cũng vui khi gặp. Xong cái về ngồi ghi lại trong sổ, chi tiết cẩn thận, như mượn dì hai Tròn 2 lon gạo, mượn cậu năm Được mấy đồng, nợ nước mắm ông Long, nợ dầu lửa bà Bảy...Cuối tháng má lãnh lương, Tony nói để con tính cho, giải bài toán trả ai trước, ai trả sau, ai dễ chịu có thể khất được. Nhỏ xíu xiu nhưng lanh bắt ớn, nên sau này quản lý tài chính giỏi cũng nhờ vào những tháng năm ấy.
Hồi đó trong làng có nghề làm lá buông, một loại lá dài như lá cọ, phơi khô rồi xé sợi nhỏ, đan thành giỏ xách. Cả nhà ai cũng phải làm, trừ Tony được ngủ sớm vì học trường chiên trường xào, tháng nào cũng có 13 kg lúa của xã cho. Cứ đến đêm, mấy chị lớn học bài xong thì lập tức ra bắt tay ngồi đan lá ngay. Vừa làm vừa nói chuyện trong làng trong xã dưới ánh đèn dầu leo lét đến khuya. Còn Tony thì đan được 2 cái là mỏi tay, bẻ tay bẻ chân bẻ lưng nói mỏi. Nên má cho đi chơi. Ngày ấy, trẻ con thôn quê chẳng có thú vui gì. Đêm trăng sáng, các bạn tập trung quanh nhà, hay ra đồng chơi đủ trò tự nghĩ ra. Còn đêm trời tối, ăn cơm xong, Tony trải tấm chiếu lên đống lá buông trên sân được gom lại sau khi đã phơi khô, 2 cha con nằm chơi trên đó, nhìn lên trên trời ngắm triệu triệu ngôi sao lấp lánh. Ba hướng dẫn Tony phân biệt các chòm sao, đây là sao Đại Hùng, kia là sao Thiên Long, Thiên Miêu, Sư Tử, Lạp Khuyển…hình giống con gấu, con mèo, con chó …nên có tên gọi vậy. Hình ảnh vũ trụ bao la, mênh mông thiên hà khiến Tony vô cùng thích thú. Có bữa thấy sao băng, ba nói, cứ thấy sao băng thì mình cứ ước mơ, phải nhanh thì mới thành sự thật. Lần nào Tony cũng thì thầm ước là nhà mình có tiền để ăn sáng. Có lần, Tony xỉu giữa lớp, cô giáo hỏi sao, Tony khai thiệt là không ăn sáng nên mệt, ông hiệu trưởng kêu má lên mắng quá trời, nói sao nó có 13 kg lúa mà cô đem đi bán hết vậy. Má lúng túng cười trừ, nói tui xin lỗi, để về nấu cháo cho cháu vào mỗi buổi sáng. Nhưng ước mơ sao băng ấy đã thành sự thật. Cứ mỗi sáng, Tony được 1 chén cháo trắng, và thấy ngon hơn bất cứ cao lương mĩ vị gì trên đời.
Có lần Tony nhầm sao băng với máy bay. Thấy có đốm sáng di chuyển hoài mà không tắt, ba nói đó là máy bay thương mại của mấy hãng hàng không nước ngoài bay qua Việt Nam đó con. Như tụi Đại Hàn hay Nhật, nếu nó qua Băng Cốc thì sẽ bay ngang qua Nha Trang, rùi trả tiền vùng trời cho nước mình, nó bay cao lắm, cả mấy cây số nên mình thấy chỉ là 1 đốm sáng thôi. Tony nói thế bây giờ trên đó người ta làm gì nhỉ, ba nói giờ chắc là giờ ăn tối, các tiếp viên sẽ đẩy xe đựng thức ăn ra, ai ăn gì thì ăn, uống gì thì uống. Rùi ba giải thích về ngành hàng không, máy bay phản lực khác máy bay lên thẳng ra sao, cất cánh hạ cánh thế nào. Ba nói, sau này nếu học giỏi, con sẽ được đi máy bay, thích lắm. Rồi cũng có 1 lần thấy sao băng, Tony ước mơ ba hết tật nguyền, 2 cha con lang thang khắp nơi trên thế giới. Tony hỏi chứ mỗi lần thấy sao băng thì ba ước gì. Ba nói, ba ước cho con lớn lên thông minh khỏe mạnh, viết tiếp ước mơ còn dang dở của ba. Cứ đêm đêm trên chiếc chiếu ngoài sân ấy, 2 cha con nằm ngước nhìn lên trời, nói chuyện rì rầm. Giọng ba đều đều, nghe một hồi thì Tony ngủ mất tiêu, má ra sân ẵm vô nhà, sợ sương xuống lạnh. Trong giấc mơ của cậu bé Tony lúc đó, chấp chới những chiếc máy bay lượn lờ trên bầu trời, thật lung linh, thật đẹp.
Cái ngày ba đòi một hai về lại quê nhà, má cản dữ lắm. Nói ông ngồi không một chỗ cũng được, chiến tranh đã qua rồi, nước mình thanh bình rồi, nhiều đứa trẻ mất cha thì đã đành, mấy đứa con mình, tui muốn có đầy đủ cha mẹ để lớn lên bình thường. Nhà phải có âm có dương, có mặt trăng mặt trời, chứ tui chỉ là 1 người mẹ, la mắng xoèn xoẹt thì cũng không dạy dỗ được nhiều. Ba suy nghĩ nhiều nhưng cứ mỗi buổi ăn, xong chén cơm thứ nhất, mọi người nhìn nồi cơm độn khoai và nói thôi no rồi, nhường người khác, lúc nào trong nồi cũng còn 1 chút nhưng không ai dám ăn. Ngày nào cũng vậy, chịu không nổi, nhân lúc má và mấy chị em đi học, ba viết lại lá thư trên bàn và ra đi. Trong thư nói tui đi về quê, nhờ anh em bạn bè giúp đỡ, vài năm rùi quay lại, nhớ nấu cơm đừng có bớt gạo, phần của tui chia cho tụi nhỏ ăn thêm chút đỉnh. Ba chống gậy xuống ngã ba Trong bắt xe về Cần Thơ, trong túi không có 1 đồng nào. Ngồi ở vệ đường ngoắc miết, cả chục chiếc đâu có 1 chiếc Quảng Ngãi chịu dừng lại. Thấy có một người tàn tật ngồi lết giữa đường, bà chủ xe thấy tội quá, cho đi, vừa không tốn tiền vừa cho ăn cơm no bụng. Ba kể thôi cũng hẻm biết lấy gì đền ơn, bèn ngồi sát cửa, thấy xe dừng lại là mời khách lên xe phụ thằng lơ, và pha trò nói chuyện vui nên trên xe ai cũng cười nghiêng ngả. Nên giờ mỗi lần vào Sài Gòn chơi, về lại quê, ba cứ đòi lấy xe Quảng Ngãi, dù giá vé cao hơn nhiều, cứ tới Ninh Hòa thì xuống. Và Tony cũng vậy, thích người Quảng Ngãi và giọng nói miền quê ấy, nên cứ nói học thành hạc, vì thấy rất dễ thương…
Rùi đất nước mở cửa khi Tony vào cấp 2, những năm tháng tuổi thơ khốn khó tưởng đã phai nhoà. Chiều nay kết thúc khoá học ở HBS, chia tay bạn bè đủ mọi quốc tịch, Tony đi bộ qua bên kia sông, định mua ít đồ rồi sau đó đón taxi ra thẳng sân bay Logan về nước. Lúc băng qua cầu Anderson Memorial, chợt thấy 2 cha con người Mỹ, cậu con khoảng 3-4 tuổi ôm con gấu bông nhỏ, người cha trạc tuổi Tony, cả hai đều mặc đồ quấn khăn rất kỹ, trời lạnh vậy mà vẫn đi dạo chơi trên bờ sông đầy tuyết, bóng cha con đổ dài. Bỗng dưng chợt nhớ câu hát của nhạc sĩ Trần Tiến "tôi ôm con sáo, bé bỏng của tôi, lang thang theo cha, dọc bờ sông trắng xoá"*. Mới thấy trên trái đất này, đứa con bé bỏng nào cũng hay lẽo đẽo theo cha, và tình phụ tử ở đâu- cũng đều thiêng liêng và ấm áp.
Nắng chiều nhuộm vàng cả dòng sông Charles, tuyết vẫn dày, hàng cây bên đường đã rụng hết lá. Nhìn những miếng băng trôi bồng bềnh, chợt nghĩ đến lục bình tím ngắt trôi theo con nước sông Tiền sông Hậu, nghĩ về thân phận những người miền Tây lưu lạc khắp nơi, nghĩ về những năm tháng ba sống ở miền Trung nhưng trong lòng không nguôi nhớ về quê cũ. Nói trong bụng, nếu tối nay lên máy bay mà không ngủ được, Tony sẽ viết một bài về ba.
Tony viết bài này khi đang ngồi trên máy bay của Eva Air và trong lòng ngổn ngang cảm xúc. Máy bay bay qua Nhật, rùi Đài Loan, quá cảnh 1 tiếng đồng hồ ở sân bay Đào Nguyên Đài Bắc rồi bay về Tân Sơn Nhất. Và bây giờ, máy bay đang bay không phận trên lãnh thổ của mảnh đất hình chữ S. Nhìn qua màn hình định vị vệ tinh, thấy dưới mặt đất là ký hiệu của núi đồi ruộng vườn, xanh thẫm. Tự hỏi hẻm biết ở dưới, có 2 cha con nhà nào quê thiệt quê, nghèo thiệt nghèo, cứ đêm đêm trải chiếu nằm ngoài sân nhìn lên trời ngắm sao, ngắm máy bay rồi nói toàn chuyện xa xôi như tuổi thơ Tony không nữa.
Nhiều vùng của nước ta nổi tiếng vì gái đẹp. Ở miền Nam, 2 vùng được nhiều người cho là nhiều gái đẹp nhất là vùng Gò Công của xứ Tiền Giang và Nha Mân của xứ Đồng Tháp. Nếu như vùng Gò Công góp 2 nhan sắc cho triều Nguyễn là bà Từ Dũ mẹ của vua Tự Đức (Dũ chứ không phải Vũ đâu nha Tí, mày cứ tưởng tao quánh chính tả sai là bắt lỗi) và bà Nam Phương hoàng hậu, vợ vua Bảo Đại. Nha Mân thì không có những tấm nhan sắc leo lên bậc mẫu nghi thiên hạ như vậy, nhưng gái đẹp thì vượt trội hơn về số lượng. Tương truyền, ngày xưa vua Gia Long Nguyễn Ánh chạy loạn vì bị quân Tây Sơn rượt đuổi, có bỏ lại mấy trăm bà ở Nha Mân, rồi Gia Long ra Phú Quốc, sang Xiêm. Mấy trăm cung tần mỹ nữ, đủ mọi vùng miền cả nước, suốt ngày ngồi đan áo chờ chúa công trở về. Nhưng mấy năm trôi qua vẫn cứ ngồi ngóng miết, mỏi mòn không thấy bóng chúa về, thôi thì bèn tổ chức lấy chồng cho xong, rồi còn kịp đẻ con đẻ cái chứ vượt quá 33 tuổi thì khó khăn trong việc làm giấy khai sinh cho các cháu. Dù mấy ông chồng chỉ là trai quê miệt vườn, chỉ biết cặm cụi mần ăn trong guộng trong gẫy nhưng do gen của mẹ đẹp nên con đứa nào đứa nấy nhìn sáng bừng, đặc biệt là con gái. Nên trở nên nổi tiếng," gà Cao Lãnh, gái Nha Mân". Các nhà giàu khắp miền Tây, từ miệt Cà Mau Năm Căn đến tận miền núi Tri Tôn, thậm chí là nhà giàu bên Cambuchia....năm nào cũng đi Nha Mân, tìm con dâu cho con trai của mình, gọi là đi dọ dâu. Thấy nhà nào đẻ con gái là cả mấy đám nhào vô đặt cọc, không có gửi tiền mà gửi lúa, gọi là lúa dâu, tức gửi lúa cho nàng dâu vừa đang bú sữa mẹ, ăn chóng lớn rồi về nhà chồng. Nên nhà nào quất lần chục cô con gái thì cứ tha hồ sướng, ông cha ngồi nhậu xỉn từ mờ sáng, bà mẹ thoải mái quánh tứ sắc và đi nhiều chiện với hàng xóm, khỏi mần ăn chi cho mất công.
Gái Nha Mân lớn lên nhan sắc mặn mòi, lại dễ thương lễ phép lúc nào cũng dạ thưa, nghe mát ruột mát gan dù bà mẹ chồng khó tính đến đâu đi nữa. Cũng không có lý luận hay ý kiến ý cò gì, nhà chồng mà nói nặng thì chỉ khóc và ra sau nhà, ngồi bệt xuống đất, bứt cỏ nhìn xa xăm, nước mắt ngắn dài...rồi vô nói chồng ơi, lúc buồn vầy em nhớ quê em lắm, em nhớ tía em, nhớ má em...., nhưng em đã đi lấy chồng là theo chồng, đắng cay sao em cũng chịu. Vừa nói vừa gục đầu, vừa mím môi đến bật máu, tóc mây mấy cọng lòa xòa xuống gương mặt trắng hồng, vai rung lên mấy cái, nhìn thấy thương. Cái thôi, nhà chồng cũng không nỡ nào chửi nữa. Thời phong kiến hay Pháp thuộc, 14-15 tuổi là gái Nha Mân đã tạm biệt quê để đi lấy chồng, có cô đang nhảy dây hay chơi ô quan với bạn ở gốc dừa thì đứa em ra kêu chị Hai ơi vô đi lấy chồng kìa, xong cái cô đứng lên, phủi đít, nói với đám bạn thôi tụi mầy ở lại vui nghen, tao vô nhà thay đồ đi lấy chồng đây. ( ct)
Một người bạn làm công ty PR (Public Relation) kể là có 1 nam ca sĩ nọ, hát cũng tạm, ngoại quan cũng khá, nhưng hát miết mà cũng chẳng nổi nên mới qua công ty này để được lăng xê.
Họp mấy ngày mấy đêm, bên cty PR quyết định tung ra 1 cái clip giường chiếu. Cách này là nổi nhanh nhứt. Clip phải có đạo diễn hẳn hoi, lựa đạo diễn chuyên phim tình cảm. Góc quay đẹp, diễn viên xinh. Khổ là tìm nhân vật nữ không ai chịu đóng, nên chị trưởng phòng công ty PR-người đề xuất vụ này, phải thí mạng nhưng bắt đạo diễn hứa là sẽ quay mờ mờ.
Vật vã mới quay xong. lưu file máy tính, đập phá cho hỏng, rồi đem đi sửa. Tụi sửa máy tính trong các cửa hàng thấy máy tính cá nhân sẽ sục sạo tìm coi có gì bí mật trong đó, rồi nó sẽ tung ra. Đó là cách rò rỉ tự nhiên nhất. Mời các phóng viên lá cải đến, cho tiền. Chia 2 phe, 1 phe viết bài ủng hộ, 1 phe viết bài chê bai. Sẽ lôi theo 1 đám người rảnh rỗi viên và còm ment viên thi nhau ném đá.
Sửa xong đem về, chờ mãi cả 2 tuần cũng không thấy động tĩnh gì. Cái cử nhân viên đi hỏi, kiểu tò mò anh ơi, lúc sửa anh máy tính này có thấy cái gì hay trong đó không. Cậu sửa máy tính nói có thấy 1 clip quay cảnh 2 chị em giành nhau cái váy trong phòng ngủ. Chị gái khoảng 40 tuổi còn cô em gái xinh hơn.
Anh giám đốc công ty PR chửi, chán cái thằng này, có mỗi cảnh "cloud and rain" mà cũng không xong. Phải PR kiểu khác. Chực coi xã hội có vụ gì không thì lên tiếng bằng tâm thư.
Tâm thư là thư viết từ đáy lòng, về 1 vấn đề nào đó. Khi bị hiểu lầm, người ta sẽ viết tâm thư giải trình. Tâm thư chỉ có một, viết xong phải im lặng. Giờ chuyện gì cũng tâm thư. Ví dụ vụ bất hòa giữa Obama và Putin về vấn đề Syria, ca sĩ X sẽ vội vã có tâm thư, 1 gửi Putin viết bằng tiếng Nga, 1 gửi Obama viết bằng tiếng Anh, nhưng lại đăng trên trang caibexanh chấm net bằng tiếng Việt. Nhưng có nhiều bình luận quá nên phải viết tâm thư số 2. Các độc giả lại cãi nữa (đám này cái gì chả ý kiến, ghi 1+1=2 nó cũng comment phản đối nữa là). Thế là tâm thư số 3 ra đời.
Cuối cũng thì tới 10 bài Tâm Tâm Thư, giống 10 bài Không Tên của nhạc sĩ họ Vũ.
Con dượng cứ nhắn tin dượng ơi ra sách đi, con nộp tiền trước cho dượng nè, con mua 100 cuốn tặng hết người con biết. Rồi có cả hiệu trưởng trường cấp 3 ở Lai Châu nói em Tony của thầy có ra sách thì thầy mua sỉ cho cả trường thầy đọc. Nhưng Tony chỉ nói dạ hẻm có.
Hôm nay, mấy anh chị bên nhà xuất bản Sự Thật Mất Lòng có dành thời gian qua gặp và thuyết phục Tony, nói từ giám đốc đến bảo vệ NXB đều say mê anh. Họ nói anh viết hay quá mà, sách anh sẽ bán chạy như tôm tươi. Cái Tony hỏi ra sách, tôi sẽ được gì. Họ nói anh sẽ được nhiều tiền. Tony giận liền, kiểu sĩ diện Tàu, nói tui hẻm có cần tiền (nói xong lấy hột xoàn ra ngồi đếm, tụi sĩ diện hay vậy). Cái họ thuyết phục bằng danh tiếng, Tony trề môi liền, tôi đâu phải là phường ham danh tiếng. Cái họ nói, nhưng xã hội mình còn nhiều người không có điều kiện online, các bạn trẻ ở vùng sâu vùng xa cũng cần được truyền cảm hứng vậy. Họ có niềm vui gì đâu anh.
Cái mình thấy có lý. Nên cũng xiêu xiêu.
Nhưng ngồi nghĩ lại thì eo ôi, ra sách rồi phải đi giới thiệu à, ngượng chết. Dáng vóc cao ráo, gương mặt thanh tú ấy lóng ngóng trước đông người thì trông buồn cười biết bao. Rùi sợ nhất là vụ độc giả bắt ký tên vào sách, Tony ký 2 chữ ký không bao giờ giống nhau được. Rút tiền ở bank toàn nó bắt ký cả chục cái, nói sao anh ký gì kỳ cục vậy, không giống chữ ký lúc anh mở tài khoản. Nên lần nào rút tiền cũng phải thề thốt. Xin điểm chỉ bằng ngón tay mà nó hẻm chịu, nói anh là trí thức mà, đâu phải mấy cụ ngày xưa không biết chữ…
Rồi lại sợ thằng gì hay kiện tụng ấy nhỉ, và cả hội những người rảnh rỗi vì ít việc nữa. Nó đọc từng câu từng chữ, bắt bẻ từng dấu phẩy dấu chấm chắc chết, vì Tony hay viết thiếu chủ ngữ vị ngữ, biện pháp tu từ gì cũng hẻm có. Bọn nó đòi bằng chứng, mắc công Tony bay qua Harvard xin lại bảng điểm. Sợ nhất là cô Marie ở phòng đào tạo HBS, cứ mỗi lần lên trường xin xỏ cái gì là run muốn chết, cứ như người dễ thương không bao giờ làm được phòng đào tạo hay sao ý. Rùi lỡ kể chuyện đi nước này nước kia, phải lôi visa ra công chứng sao chụp lại hết, cả 3 cái passport cũ nữa, vứt ở đâu chả nhớ. Phô-tô sốp ghép hình cũng phải mất thời gian. Đang họp báo thì tụi nó nhảy vào, chống nạnh hỏi hình ở Davao đâu, hình ở London đâu, cuốn vé máy bay đâu, bằng chứng đâu, bằng chứng đâu…Giấu đầu lòi đuôi, vặn vẹo 1 hồi thì chỉ có nước khóc. Vì Tony toàn nói chuyện nhảm nhúy và tào lao bí đao cả.
Thôi, yên phận bán thân. Nhầm, yên thận bán phân. Đọc 10 lần là quéo lưỡi. Cứ suốt ngày thân, phân, thận, phận…
"Kiếp này, xin làm người bán phân. Chỉ mong đời không chê trách..."
Người Hàn Quốc bắt chước mô hình giáo dục của Nhật Bản để cố gắng tạo ra 1 xã hội đức trị. Môn Đức Dục cũng được dạy kỹ ở mọi cấp, làm môn thảo luận chính trong giờ lên lớp. Trong đó có bài Lòng Biết Ơn và Sự Hiếu Thảo
Hạc sinh Hàn Quốc, khi chuẩn bị tốt nghiệp lớp 12 ( vào ngày 8/5 hàng năm), thực hiện nghi thức lễ tạ ơn người đã sinh ra mình, nuôi nấng mình đủ lông đủ cánh. Họ mời mẹ ( nếu còn đủ cả cha lẫn mẹ) hay mời cha ( nếu cha đơn thân) đến trường, ngồi trên ghế cao. Những đứa con quỳ xuống, nâng niu bàn chân gầy guộc của cha mẹ mình, từng tí từng tí một, kỳ cọ, rửa thật sạch. Sau đó quỳ lạy và nói “ con cám ơn cha mẹ đã sinh con ra trên cõi đời này, đã cho con hình hài này, trí tuệ này. Con nguyện không bao giờ quên ơn cha mẹ. Con thề sẽ trở thành 1 người công dân có ích cho xã hội như mong ước của cha mẹ khi sinh con ra đời. Con cám ơn cha mẹ”
Và đôi chân lam lũ kiếm ăn để nuôi con của những ông cha bà mẹ đã sạch. Có nụ cười. Có nước mắt. Khi nhìn xuống đứa con của mình, giờ đây đã là những người trưởng thành. Các cô cậu ấy phải quỳ xuống vì đã cao to hơn cha mẹ. Với ý nghĩa là, dù sau này làm gì đi nữa, cũng từng là 1 đứa trẻ bé bỏng.
Các bạn có thể xem hình ảnh các bạn Hàn Quốc rửa sạch đôi chân lam lũ của mẹ, của cha trước khi “ biển rộng trời cao con vẫy vùng”
Hồi còn đi học, Tony nghe tuyển “nhân viên bán hàng” là dội ngược. Vì tưởng tượng cảnh mồ hôi mồ kê chạy xe máy ào ào trên đường, phía sau là thùng hàng, vô năn nỉ chỗ này chỗ kia, có khi bị đuổi. Rồi trong giao tiếp, cái thế người bán bao giờ cũng thấp hơn thế người mua, nó bảo con trâu màu vàng cũng dạ “vàng quá”, sĩ diện ít ai chịu làm, dân mình thích sĩ. Rồi bị ép doanh số, một tháng phải bán được bao nhiêu sản phẩm, còn không thì phải nghỉ, nên cuộc sống cũng sẽ áp lực hơn.
Với tâm lý đó nên sinh viên ra trường ít đứa nào chịu làm nhân viên bán hàng. Nhưng Tony ngồi suy nghĩ lại, mình dưới quê lên, trên răng dưới dép, lại hạc kinh tế ra, có nghề ngỗng gì đâu, nếu làm nhân viên văn phòng ngồi máy lạnh giỏi lắm 1000 USD/tháng thì tích lũy đến bao giờ mua được nhà ở phố. Nếu là con gái thì thôi kiếm thằng chồng nào chịu khó, việc nhà việc cửa giao cho nó cày, trong khi mình là đàn ông con trai, thì cần phải vững vàng về tài chính.
Nghĩ vậy nên một ngày kia Tony mới đăng báo tự quảng cáo. Bạn bè một số đứa nói nhục thế, cầm tờ báo có hình Tony quảng cáo ở mục Người Tìm Việc mà cười khinh bỉ lắm. Tony thấy chả nhục gì, sức lao động của mình là hàng hóa, phải quảng cáo để tăng khả năng tiếp cận với nhiều đối tượng khách hàng chớ. Đúng như dự đoán, họ gọi điện mời phỏng vấn, cơ duyên gặp nhiều người, giúp họ làm thêm vào chủ nhật hoặc buổi tối, cũng có thêm chút đỉnh. Nhờ chị Lan giới thiệu mà Tony thi tuyển vào công ty của Nhật làm nhân viên bán hàng ngay lúc nhận bằng tốt nghiệp. Nhờ những năm tháng nước mắt nước mũi, dưới sự đào tạo khắt khe và kỷ luật hà khắc của người Nhật mà Tony mới có được ngày hôm nay. Thông qua page này, xin cảm ơn chị Trinh Lan và những đồng nghiệp cũ (hiện đều là độc giả TnBS).
Trở lại việc làm sale, cái nghề nó cực khổ như vậy nhưng cũng là môi trường tốt nhất để 1 đứa ngáo ngơ trở nên bản lĩnh. Làm sale, mình sẽ TỰ đào tạo mọi kỹ năng, từ phân tích tâm lý, đến ăn nói, nhậu nhẹt hát hò, đàm phán thương lượng, tung chiêu quánh phủ đầu...đến năn nỉ xuống nước thảo mai nịnh nọt. Vì bán hàng nó cực, nên thu nhập thường sẽ gồm lương cứng và hoa hồng. Lương cứng thì thường chỉ đủ sinh hoạt, thu nhập tích lũy là hoa hồng, nên sẽ là động lực thức khuya dậy sớm để làm. Nhân viên bán hàng được ví như là chiến sĩ ra mặt trận vậy, còn hậu phương là cán bộ chứng từ, logistic, kho bãi…
Trần Quốc Tuấn trong Binh Thư Yếu Lược có nói, cốt yếu nhất trong việc đánh thắng giặc Nguyên Mông là “quý hồ tinh bất quý hồ đa”, tức quân cốt yếu là sự tinh nhuệ chứ không phải là đa số. Công ty nào có đội ngũ quân tinh nhuệ thì đều chiến thắng, thương trường là chiến trường.
Nên này các bạn trẻ, dù tốt nghiệp ngành gì, đang thất nghiệp mà đứng trước cơ hội làm nhân viên bán hàng, đừng có ngại. Lao vô làm đi, sĩ diện làm gì. Thất nghiệp ăn bám mới nhục chứ đi làm là không có cái nghề nào cao hơn nghề nào. Mình chịu cực khổ 1 thời gian sau đó ngon lành lắm. Cạm bẫy thương trường cũng nhiều, mình giỏi giang hóa chứ đừng có ma lanh hóa. Các bạn cứ nhìn 1 con diều bay cao như vậy, là nhờ cái sợi dây cột dưới đất. Nhiều lúc con diều nghĩ, thôi cắt sợi dây đi, sẽ bay cao vút lên trời xanh luôn. Nhưng thử đi.
Sợi dây đó chính là tính kỷ luật, chính là đạo đức. Mà con người mình không có nó, bay cao chỉ là “cuốn theo chiều gió”, rơi xuống lúc nào không hay. Các bạn trẻ nhớ kỹ lời Tony dặn. DÙ LÀM GÌ Ở ĐÂU VỚI AI, đồng tiền mình làm ra phải là đồng tiền sạch, phải từ mồ hôi trí tuệ của mình. Ai dạy khôn dạy khéo gì đó kệ họ. Thật thà chưa bao giờ là cha dại cả, trung thực là cái khôn ngoan nhất trong mọi khôn ngoan mà con người có thể nghĩ ra.
Có 1 bạn trẻ tên Kiên, người Phù Cát Bình Định. Hồi nhỏ quậy phá gì đó mà bị mất hết 1 cái tai. Nó nói con ham chơi chỉ học đến lớp 11 đã nghỉ. Theo bạn bè vô Nam làm công nhân, lúc xây nhà cho Villa de Tony thì Tony thấy nó dễ thương nên bắt đọc TnBS. Sau đó, nó nghỉ phụ hồ, làm giao hàng nước đóng bình cho các nhà máy trong khu công nghiệp ở Dĩ An, lương 3 triệu. Sau thời gian, nó xin sếp làm công việc bán hàng kiêm giao hàng. Làm quần quật từ mờ mờ sáng đến khuya. Gọi tiếp thị khắp nơi, hàng cũng ngõ hẻm gì cũng chạy đến, nửa đêm ai gọi giao nước cũng đi. Rảnh là nó đi tới tận nhà gửi card tiếp thị vô khe cửa, nên 1 tháng hoa hồng cũng được 3-4 triệu nữa.
Lần lĩnh hoa hồng đầu tiên tiên nó mời Tony đi ăn, nói con hẻm biết lấy gì cảm ơn. Mà dượng sang trọng quá, con mang theo toàn bộ tiền của con để dành xưa giờ luôn nè. Mình mà cầm 10 triệu đồng thì khách sạn 5 sao nào cũng dám vô dượng há. Thấy nó ốm nhách, da mặt đen thui vì chạy suốt ngày ngoài nắng, cái túi căng phồng ra vì những 10 triệu tiền mặt mang theo, Tony hẻm biết nói gì, chỉ thấy rưng rưng nước mắt. Mới nói thôi dượng cũng chẳng có gì cho con, tạo hóa ban cho dượng chút I ốt thông tuệ hơn người, thôi con ráng tích lũy thêm đi, cày thêm được khoảng 100 triệu thì dượng chỉ cho cách làm ăn, còn mua nhà mua cửa lấy vợ đẻ con nữa.
Bữa đi ăn với nó đến giờ cũng mấy tháng. Bữa nay, nó gọi qua nói con để dành được 50 triệu rồi dượng, tối dượng có về Villa De Tony hem để con qua gửi dượng cất giùm. Nó nói trên Bình Dương ai cũng khen con dễ thương nên mối lái nhiều lắm. Con phải dậy từ lúc 4h, đi giao hàng từ 5h sáng đến 10h đêm mới xong, tháng nào con cũng tích lũy được ít nhất 2 chỉ.
Tony nói sao con giống mấy ông bà mình ở quê dữ vậy, lâu lâu lòi ra 1 đống vàng ki ki cóp cóp…
Nhưng con chịu làm như vậy, dượng thấy ưng cái bụng. Dượng sẽ giúp con.
Lúc nhập môn quản trị hạc bên Mỹ, thầy giáo có nói là lao động liên quan đến trí óc, phải ăn chuối. Lúc đó Tony ngạc nhiên ghê lắm, loại trái cây bình thường này mà được giảng dạy trong trường kinh doanh? Thấy thực đơn ăn trưa của hạc viên cũng vậy, trên khay có 1 quả chuối nhập từ mấy nước Nam Mỹ, xấu xí, nhạt phèo. Nhưng phải ăn vì sợ theo bạn bè hẻm kịp.
Ăn mấy bữa thôi mà thông minh sáng tạo, giỏi đến ngỡ ngàng, đẹp trai choáng ngợp, lúc tắm soi gương miết. Sau này mới biết là chuối có tác dụng rất tích cực đến con người. Người ta gọi Chuối là vua của các loại trái cây. King of Fruit. Nó giúp não tạo ra chất Serotonin có tác dụng giúp người ta sống tích cực, suy nghĩ tích cực hơn rất nhiều lần. Mọi nhà quản trị tài ba trên thế giới đều thích ăn chuối. Vì mỗi khi căng thẳng stress, chất metabolic tăng lên và triệt tiêu lượng Kali trong cơ thể. Cây trồng thiếu Kali thì dễ ngã đổ, không cứng thân được, ít ra hoa và đậu trái kém. Vùng đất ít kali, trái cây thường rất chua hay nhạt nhẽo. Nên như cây thanh long, phân bón nhiều Kali giúp trái rất sáng bóng và ngọt. Những vận động viên thể hình phải dung chuối để tạo cơ, săn chắc.
Ở các trường tiểu học đến trung học ở Anh và Đức, chuối hầu như phải có trong thực đơn bữa sáng của học sinh. Vì nó giúp tăng cường khả năng nhận thức và tính toán. Trong hành lý của đội tuyển hạc sinh giỏi Toán của Hàn Quốc đi thi quốc tế, chuối khô luôn được các thầy mang theo kè kè, sợ sang quốc gia sở tại mua không được, ăn đỡ trái khô cũng được - mặc dù ăn trái tươi thì tốt hơn. Nên năm nào hạc sinh Hàn Quốc cũng nằm trong tốp đầu. Chỉ 2 quả chuối 1 ngày sẽ giúp lao động 1 ngày không mỏi mệt. Như vận động viên quần vợt Nadal, sau mỗi hiệp đấu, anh lại ngồi xuống và ăn chuối, nên không ai quánh lại, bạn có thể kiểm chứng điều này trên tivi.
Chuối góp phần tăng năng suất lao động. Và người Mỹ, Âu, Nhật, Hàn ăn chuối kinh khủng. Và gần đây là Trung Quốc, mặc dù trồng được ở đảo Hải Nam và tỉnh Quảng Tây nhưng năng suất kém, nên họ nhập từ Philippines, Indonesia, Thailand, Vietnam với trị giá khổng lồ hàng năm. Các ông chủ ở các nhà máy ở Quảng Đông biết rằng, thống kê cho thấy, nếu cho công nhân ăn chuối trong giờ nghỉ giải lao, họ sẽ có đầu óc tỉnh táo và sáng tạo, làm việc ít mắc lỗi hơn gấp 3 lần. Còn cán bộ nhân viên văn phòng thì việc ăn chuối là bắt buộc trong bữa sáng để không mắc sai sót trong giấy tờ văn bản. Nhân viên làm sales sẽ bán được hàng gấp đôi ngày không ăn chuối do tác dụng tích cực ảnh hưởng đến giọng nói, gương mặt…Ai ăn chuối nhiều đều tươi tắn vui vẻ, hưng phấn truyền sự vui vẻ cho khách nên bán được nhiều hàng.
Tuy nhiên ở các nước trồng chuối thì dân chúng ở đấy lại xem thường, không ăn hoặc ăn rất ít. Lại bỏ tiền đi nhập táo, nho, kiwi…những quả ôn đới mà họ trồng không được. Nên kinh tế các quốc gia trồng chuối thì lại nghèo, ít phát triển hơn các quốc gia nhập chuối. Gần đây Liên Hợp Quốc có chương trình khuyến khích dân chúng vùng này ăn chuối để thông minh sáng tạo, giúp giải phóng khỏi đói nghèo triền miên, nhưng ai cũng trề môi và nói bổ béo gì trái này, tụi tao trồng đầy ngoài kia. Cứ cái gì thừa mứa thì chê, tâm lý ai cũng vậy.
Thật may mắn là Việt Nam là quốc gia trồng được chuối, và chuối Việt Nam mình ngon thấy bà cố. Mình cùng nhau trồng và ăn chuối thật nhiều nhé. Chuối sẽ giúp mình có nhiều Kali, thịt da săn chắc, đẹp trai đẹp gái một cách khỏe mạnh. Chuối giúp mình tăng lượng đường trong lưỡi, ăn nói ngọt ngào hơn rất nhiều. Ai nghe cũng thích, cũng mê….
Và đó cũng chính là bí quyết số 1 của lãnh đạo và nhân viên hãng phân Phượng Tím. Ai cũng tươi trẻ, vẻ mặt ai cũng lanh lợi thông minh, nụ cười thường trực trên môi, vừa đi vừa chạy, làm việc say mê. Nên mấy hãng cùng ngành như Phượng Đỏ, Phượng Hồng, Phượng Hoàng, Phượng Sồ, Phượng Vĩ…, cán bộ nhân viên ai cũng mặt mũi khó đăm đăm, ú nụ, chằm dằm, nếu không thì cũng uể oải, ngáp lên ngáp xuống, ngồi mệt mỏi do không ăn chuối, thử hỏi cạnh tranh sao lại?
Bạn nào ở tỉnh kiếm đất mở ngay trang trại trồng chuối, bạn nào ở TP mở ngay công ty Chuối Việt để xuất khẩu đi nhé.
Kiếm đô la mang về xây dựng đất nước nào !!!! Go go go, à lề à lê à lê….
“Bạn tay ta làm nên tất cả Có sức người - sỏi đá cũng thành chuôi !” ( tức chuối, vô vần cho khớp)
Có người hỏi , khi nói chuyện với người mà hay chêm tiếng Anh vào, Tony thấy sao. Tony thấy bình thường. Ngôn ngữ là sinh ngữ, là ngôn ngữ sống, miễn là 2 bên hiểu nhau. Mình để ý cái mục đích giao tiếp chứ không phải cáirâu ria. Trong giao tiếp, thank you thì cũng đúng mà thanks cũng đúng, hay thanks kiu vi na miu thì cũng đúng luôn, miễn mục đích là bày tỏ sự biết ơn. Ngay cả không nói gì, chỉ nhìn với ánh mắt biết ơn, cũng là đủ. Mình phải phóng khoáng lên, đừng hẹp hòi và rập khuôn nữa.
Trở lại vụ chêm tiếng Anh, vì nhiều bạn quen miệng khi làm ở các môi trường công ty nước ngoài hay phải sống trong cộng đồng nhiều người Việt như Cali chẳng hạn. Nhưng nó có cái lợi là người ngoại quốc sẽ không nghe lén được câu chuyện chúng ta muốn trao đổi. Và cũng nhận được sự ngưỡng mộ của những người Việt hẻm biết ngoại ngữ…
Nhưng bạn phải lưu ý kẻo thành thói quen, nói với ai cũng chêm vô, lúc này thành cái tật. Khi giao tiếp với người không biết tiếng Anh, mục đích giao tiếp sẽ không thành vì họ không hiểu ý mình muốn gì. Ra quán nói cô ơi cho 1 tô real noodle loại 1. Chị chủ quán sao biết được real noolde là bún riêu mà bán cho mình? Mình cũng đừng có đi về quê, nói chuyện với 1 bác nông dân kiểu bác ơi bác đang trồng cái gì ạ, ngoài watermelon thì bác có trồng cucumber hay rice không hả bác? Bác sống near a river như thế này thì at night bác có thấy too cold không ạ? Tụi con ngày xưa cũng ở country như vầy nhưng sau đó tụi con move lên city, nên giờ này nói Vietnamese cứ phải trộn lẫn như vậy đó bác, bác có understand hay không bác? Bác nông dân ơi, uncle farmer ơi…
Bác ấy liền nói, con đứng yên giùm bác. Để bác lấy cái cuốc phang vô họng... Do you think you’re delicious? (Mày tưởng mày ngon hả)
Hóa ra, bác nông dân này từng là du hạc sinh bên Mỹ, cựu du hạc sinh Ha Vợt….
Gửi các bạn tham khảo nội dung môn Nghiên cứu xã hội (Social Studies tức Đức Dục) ở Nhật. Môn này quan trọng thứ 2 chỉ sau môn “Tiếng Nhật”, đứng trên mọi môn khác còn lại như toán lý hóa sinh kinh tế học….và có thời lượng dạy và học rất nhiều. Và học sinh phải ôn thi môn này để tốt nghiệp dù tiểu học, trung học hay đại học, thậm chí thi vô công sở làm, thi bằng lái xe, các trò chơi trên truyền hình…cũng liên quan đề tài này. Ngoài lý thuyết, học sinh phải có hành động cụ thể thì mới được điểm cao.
- Bạn đã bao giờ ăn cắp và nói dối? Bạn có thấy nhục nhã về hành vi này không? Hãy ví dụ về việc nói dối mà khiến bạn xấu hổ - Nếu ra nước ngoài, bạn sẽ làm gì để người Nhật chúng ta được coi trọng? - Lòng nhân ái nghĩa là gì? Vì sao phải giúp đỡ người già, trẻ em, phụ nữ, người tàn tật? Vì sao phải hỗ trợ giúp đỡ các quốc gia nghèo hơn chúng ta? - Trong sản xuất, nếu mình kỷ luật sẽ hạn chế thiệt hại cháy nổ do bất cẩn. Bạn hãy cho ý kiến. - Vì sao phải xếp hàng và tuân theo trật tự của xã hội? - Bạn nghĩ gì về việc chửi bới nhau? Có giải pháp nào thay thế việc chửi bới nhau hay không? - Vì sao phải nói nhỏ nơi công cộng? Vì sao phải có óc quan sát để hòa mình vào đám đông? - Vì sao chúng ta không nên ăn thịt thú nuôi? Và các động vật hoang dã ?Vì sao chỉ dùng các loại động vật được nuôi làm thực phẩm? - Hiện nay tập quán ăn thịt chó mèo chim muông rắn rết của người Trung Quốc và các nước lân bang như Việt Nam, Hàn Quốc, Triều Tiên, Nhật Bản…cũng bị ảnh hưởng tập quán này. Bạn nghĩ gì về điều đó và bạn có sẵn sàng thoát ra khỏi văn hóa này? - Bạn nghĩ gì về quan niệm của người Nhật trong việc cho rằng ăn thịt cá voi là bổ dưỡng? (họ lên án rất dữ việc này, vì có 1 lượng người già Nhật vẫn bảo lưu quan niệm ăn cá voi, mặc dù bị giới trẻ phê phán-TnBS). - Vì sao chúng ta không nên nhận đưa hối lộ để được việc? - Vì sao chúng ta phải tiết kiệm. Chỉ mua những gì cần thiết. Và ưu tiên hàng Nhật sản xuất? - Vì sao chúng ta phải tập luyện thể dục thể thao và đọc sách? Thói quen đọc sách bất cứ lúc nào và nơi nào, bạn có không? Nếu không vì sao? - Bạn sinh ra để làm gì? Bạn đóng góp được gì cho xã hội trong mấy chục năm bạn sống trên trái đất này? - Tại sao bạn lành lặn chân tay và đầu óc mà không làm việc? Bạn có ăn ngày 3 bữa không? Nếu có, vì sao phải ăn mà không phải làm? - Bạn có dám từ chối trước 1 đề nghị bạn cho là xấu? Bạn có thấy việc đi trễ giờ ảnh hưởng thế nào đến người khác. - Bạn nghĩ gì về tính cao thượng của 1 con người? Một ví dụ của người xung quanh mà bạn cho là cao thượng - Bạn đã có bao giờ tiểu nhân chưa? Làm sao để thoát ra tư tưởng tiểu nhân này?....
Hiện nay, rất nhiều trường học và công sở ở các nước Á Châu cũng mang các câu hỏi này cho học sinh và nhân viên của họ thảo luận, (đặc biệt là Hàn Quốc, Singapore, các lãnh thổ Đài Loan Hồng Công, Thái Lan, và gần đây là Ấn Độ, Srilanca, Indonesia…cũng áp dụng). Như anh bạn Tony làm nhân sự một công ty rất lớn nọ, sau khi đọc bài này, đã áp dụng để tuyển dụng. Sau khi qua hết các kỹ năng khác, ứng viên sẽ viết 1 bài cảm nghĩ khoảng 500-1000 chữ về 1 trong các chủ đề trên ( cho họ tự chọn, viết trong 2 tiếng), anh cho rằng dù vị trí kỹ sư hay nhân viên văn phòng gì đều phải diễn đạt cho được ý kiến của mình bằng văn viết. Họ chấm ý, không chấm sự bóng bẩy trong câu từ. Và một khi đã ngồi nghĩ ra cách trả lời các câu hỏi này, thảo luận các đề tài này, thì đạo đức của họ cũng thay đổi ít nhiều.
Tích tiểu thì thành đại. Các bạn giáo viên, giảng viên có thể lấy làm tài liệu sinh hoạt cho học trò của mình. Các bạn trẻ muốn tìm việc hoặc đổi việc thành công, nên nghiên cứu tự mình trả lời trước để không lạ lẫm khi phỏng vấn. Các bạn phòng hành chính nhân sự có thể áp dụng các câu hỏi trên để tuyển nhân viên tốt.
Ví dụ bạn có thể ra đề bài như sau “ Bạn có bao giờ nói dối? Nếu bạn từng nói dối, bạn sẽ thay đổi ra sao nếu chúng tôi nhận bạn? Nếu không, bạn nêu quan điểm về của mình về những người hay nói dối trong xã hội” Hoặc lúc phỏng vấn miệng, mình có thể hỏi “Bạn nghĩ gì về câu “Nói dối là hành vi của hạng người rẻ tiền và đáng bị khinh bỉ”?
Chúc các bạn nhận được cộng sự tốt để làm việc hiệu quả.
Xã hội Nhật Bản quản lý theo hướng đức trị, tức trên cơ sở động viên và khen ngợi. Hồi Tony còn làm công ty Nhật, đi công tác tỉnh, cứ tối về khách sạn là thấy thằng Sasaki, dù say mèm vẫn ngồi viết báo cáo. Nó nói, trung thực là yếu tố đầu tiên của lòng tự trọng, của người đẳng cấp văn minh. Sếp nó sẽ khen nếu nó gửi ngay báo cáo trong tối hôm đó. Trí óc dùng để tạo của cải cho xã hội thay vì dùng để nhớ là đã nói dối những gì.
Với tinh thần “making a moral society”, tạm dịch là tạo ra 1 xã hội đạo đức, môn đức dục, tức giáo dục đạo đức ở Nhật được chú trọng đặc biệt. Nếu như ở nhiều nước, hạc sinh chăm chăm vào tính đạo hàm tới nguyên hàm lui để kiếm được bằng cấp ngon, để làm được tiền nhiều, thì người Nhật giáo dục công dân của họ bằng các bài đạo đức. Đó là cách đơn giản nhất để thay đổi xã hội theo hướng tốt đẹp hơn. Việc học thuộc và thảo luận, phân tích suốt ngày các ví dụ về lòng nhân ái, lòng trắc ẩn, tính kỷ luật, tính tự trọng, lòng tự hào dân tộc, sự tự tin, sự bao dung và tha thứ, sự rộng lượng và quân tử, sự khảng khái và tính trách nhiệm, tinh thần thượng võ Samurai….giúp công dân Nhật, dù là 1 người bỏ hạc từ bé hay tiến sĩ, đều đàng hoàng. Mọi kỳ thi từ lớp 1 đến lớp 12, đại học, kể cả thi bằng lái xe, đều phải thi môn Đức Dục. Cho nên người Nhật, dù nóng tính và bảo thủ, phần lớn là những người tử tế. Sản phẩm của họ làm ra là danh dự của cả 1 dân tộc với thương hiệu Made in Japan.
Anh Zhu, anh bạn người Trung Quốc của Tony, có lần đi Nhật chơi. Đang đứng trong cửa hàng điện máy, thì một cậu thanh niên người đại lục trờ tới, nói nỉ xị huan shen me (thích cái gì ở đây), anh Zhu chỉ cái camera. Rồi cậu bảo thôi ra trước đứng chờ, trong đây giá khoảng 500 USD thì tao lấy mày 300 USD thôi. Cái đâu 15 phút sau, cậu ấy lấy bỏ vào giỏ, ra giao hàng và thu tiền. Cậu ấy lại tất tả đi sang cửa hàng bên cạnh, gia nhập vào đội quân 2 ngón đủ quốc tịch bên đó. Cứ đoàn khách nước nào tới thì sẽ có “hai ngón viên” ra tiếp chuyện bằng bản ngữ nước đó cho khỏe. Cả cái cửa hàng to đùng vậy chứ chỉ có 1-2 cô thu ngân người Nhật, cứ mắt xoe tròn à nồ, à nồ. Cứ à nồ miết nên 10 cái ra khỏi cửa hàng thì chỉ thu tiền chỉ có 5 cái.
Thống kê cho thấy, ở Nhật, hầu hết trộm cắp là do người nước ngoài làm. Người Nhật cũng có, chủ yếu là người già, cô đơn quá nên đi ăn cắp, để cảnh sát bắt và có người nói chuyện…cho vui. Thành phần ăn cắp thì không biết đâu mà nói, kể cả xuất khẩu lao động, du hạc sinh. Họ để các biển báo bằng nhiều thứ tiếng, đại loại như ăn cắp xấu lắm bạn ơi, ăn cắp sẽ bị phạt đấy, nhưng với 1 số người dây thần kinh xấu hổ đã trơ gan cùng tuế nguyệt thì việc nhắc nhở vậy có ý nghĩa gì. Họ ăn cắp xong, giật lại còn không được nữa là.
Một con sâu cũng làm rầu nồi canh. Con người vốn cảm tính, quýt làm nhưng cam lại chịu. Hải quan Singapore có lần bắt cứ phụ nữ Trung Quốc, đi hàng không giá rẻ sang Sin là phải xòe 1000 USD ra, đưa lên mặt chụp hình lưu vào file, mới được cho nhập cảnh, vì vài ba cô sang đấy làm buôn hương bán phấn dưới dạng du lịch. Cho nên, mình đi ra ngoài, cầm hộ chiếu trên tay, mình không còn là mình nữa mà là đại diện cho cả 1 quốc gia, 1 dân tộc. Người Philippines cách đây 2 chục năm cũng vậy, đi ra ngoài cũng quậy tưng. Nên sau đó họ thay đổi cách làm. Mỗi lần cấp hộ chiếu ( passport) cho công dân của họ, họ bắt lên Sở Ngoại Vụ hạc đạo đức 1 ngày. Bắt buộc phải nắm được các hành vi văn minh ở nước ngoài như xếp hàng, nói nhỏ, không khạc nhổ, aphải nhường nhịn người già trẻ em phụ nữ, không xả rác, không tò mò chuyện gì cũng bu lại coi. Phải có tính cộng đồng và bảo vệ nhau. Phải trả bài lưu loát về các hành vi gây nhục quốc thể và ảnh hưởng thanh danh quốc gia. Hạc xong, nắm vững rồi, trả bài lưu loát rồi họ mới cấp cho. Cho nên người Phi, dù bây giờ xuất khẩu lao động cả mấy triệu người khắp thế giới, vẫn không bị điều tiếng gì. Ngay cả cấp bằng lái xe 2 bánh vậy, họ bắt hạc 1 ngày về các hành vi văn minh đi xe máy. Ai không trả bài được, không nắm được các quy ước xã hội này, thì đừng có ra đường.
Trở lại chuyện của anh Zhu. Sau chuyến đi Nhật, Zhu đem đủ thứ hàng, quần áo, mỹ phẩm, đồ chơi, máy ảnh máy tính về nước, mua cho gia đình, bạn bè, cho con cái. Ở Trung Quốc, Zhu và bạn bè của mình không cho rằng việc tiêu thụ hàng ăn cắp là sai, miễn rẻ là được. Các phi công và tiếp viên một số hãng hàng không cũng là nguồn xách tay hiệu quả mọi sản phẩm từ Nhật về nước họ, thay vì lái máy bay và phục vụ hành khách, họ trở thành các thương gia chuyên nghiệp. Nên gương mặt lúc nào cũng cau có khó chịu, tới giờ phục vụ trà hay cà phê là giả bộ nói “chúng ta đang bay vào khu vực thời tiết xấu, dui bu qi” rồi trốn vào buồng ngồi đếm tiền cộng trừ nhân chia lời lãi…
À, nói chuyện Tàu chuyện Nhật mới nhớ chuyện trong xóm. Khuya hôm qua, 2 vợ chồng nhà cái Tuyết (sát vách nhà Tony) thức dậy cãi lộn ầm ĩ. Cái Tuyết làm lao công cho công ty nọ, bữa nào cũng “tranh thủ” 1 chai nước rửa bồn cầu giấu trong giỏ đem về, để dành đủ trăm chai thì ra chợ Kim Biên bán. Hôm qua quên đóng cửa sổ thế nào, bị trộm vô cuỗm mất. Chồng đổ thừa vợ quên đóng cửa, vợ cãi lại nói nhiệm vụ đóng cửa là của chồng. Làm Tony mất ngủ.
Sáng nay, Tony vừa dắt xe ra, thấy đầu hẻm đã là “1 ngõ vắng xôn xao”. Hóa ra 1 cậu ăn trộm ấy là thằng Tèo con bà Tư cá viên chiên. Tèo chở nước rửa bồn cầu đi bán, quýnh quáng thế nào lại ngã, hàng họ văng ra tung tóe. Cả xóm bu lại, mỗi người lấy 1 chai, cười tươi như hoa. Thằng Tèo ra sức vẫy vùng, dang tay dang chân ra, quơ quào cố níu kéo giữ lấy, nước mắt lưng tròng. Tony cũng hòa lẫn ngay vào đám đông, hôi ngay 1 chai giấu vào nách, cũng mang về nhà mà kỳ cọ toilet. Nên ở cái xóm này, nghèo thì nghèo nhưng bồn cầu nhà ai cũng sáng loáng.
Cái Tuyết cũng tranh thủ chạy ra và lấy lại được 1 chai. Trong lúc “tang gia bối rối”, cái Tuyết còn móc được mấy chục ngàn trong túi quần thằng Tèo và tiện thể bóp chym thằng Tèo 1 cái.
Thế rồi M, một vận động viên thể thao, cũng từ giã Seagames mà không có Huy chương Vàng, dù ở Đông Nam Á, anh là người luôn xếp là hạt giống trong các giải đấu. Trong sự nghiệp của mình, có lần anh đứng trong top thế giới. Tuy nhiên, ở các giải quan trọng như Olympic, Asiad và thậm chí Seagames, anh luôn để thua các đối thủ không mấy tên tuổi. Khi báo chí và mọi người càng kỳ vọng, thì anh càng chơi dở. Nhưng lúc không ai quan tâm, anh lại chơi cực hay. Nếu mọi người thấu hiểu, thì sẽ thông cảm, vì anh và chúng ta, cùng nhau mắc một chứng bệnh khá nặng của người Việt, là bệnh run.
Nhiều người rất tài giỏi, ăn nói giao tiếp xuất sắc, ngoại ngữ thành thạo, chuyên môn vững vàng, tuy nhiên ra đứng giữa một hội thảo quốc tế để phát biểu thì run bắn cả người, giọng nói lạc đi và nói gì thì chính bản thân họ cũng không rõ. Có lãnh đạo một doanh nghiệp cực lớn, ở trong nước thì thôi hét ra lửa, phát biểu cũng kinh lắm, hai tay chém gió phần phật, cứ phát biểu thì khỏi cần bật quạt. Nhưng có lần đi ra nước ngoài tham dự một hội thảo CEO thì để lại một câu chuyện cười cho giới truyền thông quốc tế. Ở hội thảo đó có các chủ tịch, CEO các tập đoàn lớn tham dự, rồi các hãng truyền thông lớn cũng chĩa ống kính về, thì ông luống cuống, mặt tái nhợt khi mời lên phát biểu. Trong lúc móc tờ giấy trong quần ra để đọc, thì run quá nên đánh rơi tờ giấy, và khổ là nó chui tọt vào vào cái gầm của cái bục phát biểu. Dưới ống kính truyền hình của bao đài truyền hình lớn nhỏ khắp thế giới, hình ảnh ông chổng mông cúi xuống móc tờ giấy ra, thổi cái phù cho bớt bụi rồi thỏ thẻ đọc, thật là cảm động.
Trở lại Seagames, bóng đá U23 của Việt Nam cũng vậy. Khi gặp đối thủ yếu hơn như Lào, Brunei Cambuchia thì thôi, đá như lên đồng. Dội bom cả chục quả, làm tụi kia khóc như mưa, hẻm cho cơ hội dù một quả danh dự. Thế nhưng gặp tới đối thủ như Singapore hay Thailand, thì chân cẳng bắt đầu cuống. Ngôi sao tỷ này tỷ kia của V-League cũng chạy quanh sân như vận động viên điền kinh, cả trận chạm được bóng một lần đã là danh dự lắm. Có lúc đưa bóng vào khu vực gần khung thành đối phương rồi, cơ hội là rõ, khán giả và bình luận viên gào lên, sút đi sút đi, nhưng không, anh không vẫn không sút. Vì anh té. Hai chân tự va vào nhau. Hình ảnh anh ngã nằm sõng xoài trên vạch 16m50 trông thật đáng yêu.
Có lần Tony vào University of Houston-Downtown chơi, vì có đứa em họ đang học thạc sĩ quản trị (MBA) ở đó, nghe một buổi thuyết trình về marketing. Trong khi đứa em họ là Việt kiều, tác phong nhanh nhẹn, nhảy lên lên mở máy chiếu, nói tự tin lưu loát, đi qua đi lại giao lưu với người nghe thì có một anh nọ, nghe nói là giảng viên ở Việt Nam qua du học, đứng nói mà run như bị sốt rét, cái micro lắc lư nên giọng nói lúc to lúc nhỏ. Mắt không dám nhìn ai, trình bày xong giống như hết nghĩa vụ, mắt sợ sệt nhìn quanh và hỏi có ai hỏi gì không. Nhưng may là mọi người cũng thấy anh tội quá nên cũng không hỏi gì, anh thở cái phì, mừng rỡ đóng laptop, lật đật bước xuống lớp. Mấy thầy nước ngoài hay hỏi sao các bạn du học sinh Việt Nam bị bệnh Parkinson (bệnh run chân tay) sớm quá nhỉ, bên kia họ chỉ mắc bệnh này khi đã xế chiều.
Tony mới tới bắt chuyện với anh giảng viên. Nói ủa sao em thấy anh trình bày mà không có tự tin gì hết vậy, do vấn đề ngôn ngữ hay sao. Anh nói không, ngôn ngữ thì anh không sợ, nhưng cứ nói trước đám đông là run em à. Vì anh học hết đại học ở Việt Nam, mà giáo dục ở mình là thụ động, thầy cô đứng nói, học trò ngồi nghe. Mười hai năm phổ thông, bốn năm đại học, tức 16 năm chỉ ngồi và nghe, nên anh quen rồi. Trong khi đó ở nước ngoài, thầy vô đứng đó, có nói gì đâu. Toàn trò vây quanh, rồi hỏi, rồi nói. Thậm chí câu hỏi của trò này, thầy cô kêu trò khác trả lời. Nên thành quen, phóng viên truyền hình tới phỏng vấn một đứa học sinh của một trường trung học bất kỳ của châu Âu hay của Singapore, nó đều nói như tên bắn, nói lưu loát, đầy đủ ý, triển khai ý 1, ý 2, ý 3, tóm lại…và cám ơn. Cười như hoa, gương mặt tự tin. Còn lỡ phóng viên mà ra sân trường chọn phỏng vấn bất kỳ một bạn học sinh của Việt Nam mà không dặn trước héng, thì đứa này cười hí hí, núp sau lưng đứa kia, đùn đẩy nhau, thui mày nói đi, không tao không nói đâu, mày nói đi. Cả buổi rượt đuổi quanh sân trường cũng không bắt được đứa nào hỏi mà nó chịu nói.
Tp Tô Châu, tức thành Cô Tô xưa, là một cổ trấn rất đẹp,cách Thượng Hải khoảng một giờ đi tàu lửa. Nó được ví như nhan sắc nàng Tây Thi, là thiên đường nơi hạ giới với câu "Shang you tian tang, xia you Su Hang" tức trên có thiên đường, dưới có Tô-Hàng (Tô Châu và Hàng Châu).
Tô Châu có dòng sông nhỏ uốn quanh những khu phố cổ kính, nổi tiếng nhất là bến Phong Kiều. Cùng với Hoàng Hạc Lâu, bến Phong Kiều là thánh địa thơ ca của Trung Hoa, nổi tiếng với bài “Phong Kiều Dạ Bạc” của nhà thơ Trương Kế. Vì đây là bài thơ mẫu mực của Đường thi, chữ thì hết sức kiệm mà có thể vẽ nên một bức tranh vô cùng, vô cùng đẹp đẽ. Bài thơ giúp rèn luyện trí tượng tượng và óc thẩm mỹ văn học của người đọc, chính vì vậy không chỉ riêng ở Việt Nam, nhiều nước cũng đưa bài thơ này vào giáo khoa thư. Nên nếu bạn làm ăn với Trung Quốc hay Hàn Quốc, Nhật Bản, Malaysia, Singapore,… lúc trà dư tửu hậu mà đọc bài thơ này lên, thế nào bọn nó cũng rú lên trong thán phục.
Chuyện kể rằng, sĩ tử họ Trương trên đường đi thi hỏng trở lại quê nhà, một đêm trú ngụ trên bến Phong Kiều, đã cảm tác ra những vần thơ tuyệt tác như sau:
“Nguyệt lạc ô đề sương mãn thiên Giang phong ngư hỏa đối sầu miên Cô Tô thành ngoại Hàn San Tự Dạ bán chung thanh đáo khách thuyền”
Dịch: (Nguyễn Hàm Ninh)
Trăng tà chiếc quạ kêu sương Lửa chài cây bến sầu vương giấc hồ Thuyền ai đậu bến Cô Tô Nửa đêm nghe tiếng chuông chùa Hàn San
Trong mảnh trăng non chênh chếch vừa lặn xuống (nguyệt lạc), một con thuyền lặng lẽ buông neo trên sông, một tiếng quạ thảng thốt (ô đề) kêu trong màn sương trắng trời trắng đất (sương mãn thiên). Hàng cây phong bên sông (giang phong), đối diện nhau, say ngủ (đối sầu miên). Chập chờn ánh lửa thuyền câu (ngư hỏa), hắt lên hai bên bờ, hắt lên hàng cây phong, loang loáng. Xa xa, chùa Hàn San uy nghi trầm mặc. Và đến nửa đêm (dạ bán), tiếng chuông chùa chợt điểm vài tiếng (chung thanh), lay động không gian vốn đang chìm trong tĩnh mịch. Tiếng chuông ấy “ đáo khách thuyền”, tức vang vọng đến con thuyền và người lữ khách đang cô đơn lòng dạ rối bời.
“Nguyệt lạc ô đề sương mãn thiên Giang phong ngư hỏa đối sầu miên Cô Tô thành ngoại Hàn San Tự Dạ bán chung thanh đáo khách thuyền”
Trung Hoa rộng lớn, người ta lấy sông Trường Giang làm ranh giới, và phía nam được gọi là miền Giang Nam nổi tiếng trù phú và giàu có.
Du khách đến bến Phong Kiều, lòng ai cũng bâng khuâng đến lạ. Ngỡ như người xưa vẫn cứ đâu đây. Chùa Hàn San với hơn 1400 tuổi, với tiếng chuông lay động tâm hồn thi sĩ họ Trương một thời, lay động cả nền thi ca nhân loại, lay động con người trên khắp thế gian, muôn ngàn năm sau vẫn còn vang mãi.
Năm ngoái, vào tháng 11, Tony đi công tác ở huyện T, tỉnh Đ. Gần chỗ khách sạn Tony ở có một quán tạp hoá nhỏ, chủ quán là một bà lão khá đẹp, nhìn trí thức, tầm 70 tuổi. Một buổi sáng, Tony ghé mua đồ thì thấy bà đóng cửa. Vô hỏi ủa sao bà đóng cửa sớm thế thì nghe bà nói "Hôm nay là ngày 20/11 nên cô lên trường cũ sinh hoạt chút, gặp các thầy cô cùng thế hệ cũng đã về hưu, rồi về nhà, hôm nay cô nghỉ bán".
Cái Tony đổi xưng hô, gọi cô xưng em cho nó ra vẻ học trò. Cô nói, năm nào từ lúc về hưu, cô cũng nghỉ bán hết vì với cô đây là ngày đặc biệt. Lúc còn đi dạy, năm nào đến ngày này nhà cô cũng rộn rã tiếng cười. Học trò cũ nhiều lắm, nhưng giờ người ta chỉ thăm thầy cô đang dạy, có ai nhớ đến thầy xưa đâu, vì cô chỉ là một cô giáo làng. Tuy nhiên, cô vẫn đợi, biết đâu có đứa trở về, nên cô thay bộ đồ thiệt đẹp, trang điểm chút, rồi pha trà, bỏ ít kẹo ra đĩa để trên bàn. Cô hỏi Tony làm ngành gì mà cứ thấy xuống đây hoài vậy, Tony nói làm nông nghiệp. Cái cô kể anh X, anh Y đang làm việc ở các sở địa phương đều là học trò cũ của cô. Tony liền lấy điện thoại gọi cho các anh ấy, vì rất thân. Anh X, anh Y đều đi lên Cần Thơ cả, thăm viếng các thầy đang hướng dẫn hai anh làm thạc sĩ. Hai anh nói chỉ nhớ đã học qua cô giáo đó nhưng không rõ là lớp mấy. Và cũng không có thời gian. Nên thôi, hai anh nhắn Tony gửi lời hỏi thăm cô giáo cũ.
Nói chuyện với Tony mà cô cứ nhìn ra ngoài cửa miết. Cứ có tiếng xe máy thì cô lại chạy ra, nhưng tuyệt nhiên chẳng có ai, ngoài một số người ghé hỏi sao hôm nay cô đóng cửa quán vậy.
Tối đến rất khuya, Tony xong việc ngoài đồng và về khách sạn, tiện ghé tặng cô một món quà nhỏ. Cô đã thay đồ bộ để chuẩn bị đi ngủ. Lúc ra khỏi cửa, Tony có ngoái lại nhìn, thấy trên bàn chỉ có vỏn vẹn bó hoa của cô tự mua, và gói quà nhỏ của Tony, của một người xa lạ mà cô chưa kịp hỏi tên.
Ốc bươu mua con loại lớn, về rửa sạch vỏ. Sau đó ngâm nước 5h25 phút cho sạch nhớt, nhớ bỏ vô ít nước vo gạo hay vài quả ớt đã xắt. Sau đó rửa sạch, ngâm với sữa tươi 45 phút. 45 phút đó, con ốc sẽ ăn sữa tươi và béo ngậy lên, bạn để quá 46 phút là nó chết vì trúng thực.
Sau đó, đem ra để ráo, rồi hấp nhanh khoảng 3 phút cho nắp vỏ bị mở ra. Đem xếp lên vỉ nướng, chan nước mắm tiêu vào và nướng đến khi nào dậy mùi thơm thì thôi.
Hỗn hợp nước mắm chan vào vỏ ốc là nước mắm ngon, tiêu đen giã nhuyễn hoặc tiêu xanh giã dập, ít dầu ăn. Tuyệt đối không bỏ đường làm thịt ốc sẽ đắng.
Chúc các bạn có 1 buổi chiều ăn ốc uống bia vui vẻ
“Con tốt nghiệp ĐH SPKT, hiện công tác tại một công ty thủy sản gần Tp Cà Mau. Lúc rảnh rỗi, con giải trí bằng cách đọc TnBS. Bài con thích nhất là “Phết phẩy và ma lanh”. Con luôn dặn lòng mình không bao giờ được phép phết phẩy. Gần đây, công ty con có mở thầu máy móc thiết bị cho nhà máy mới, mấy sếp nói thôi con quyết định coi của ai được thì chọn, vì con là kỹ sư trưởng để vận hành nên phải ưng thì mới được. Đấu thầu ở một số công ty hay dựa vào giá, ai giá rẻ thì thắng thầu. Nhưng con thấy như vậy rất nguy hiểm, vì sẽ tạo cơ hội cho mấy nước khác thay vì đổ bỏ máy móc quá cũ, họ sang mấy nước nghèo, tham gia đấu thầu với giá rẻ mạt và thắng. Nó bỏ vô máy móc đó các loại hóa chất cực độc hại, thay vì chi phí đốt bỏ bên nước đó mấy trăm USD/kg, nó giao qua mấy nước nghèo dưới dạng hàng hóa. Mình ham nhập về rồi, cái mở ra thấy không phải, từ chối nhận hàng, yêu cầu tái xuất…nhưng nó không nhận. Thế là mình lãnh đủ. Công ty con từng nhập 1 lô hàng từ Italia như vậy đó dượng, nó nói dàn cấp đông IQF, nó bán có bằng 1/3 giá thị trường, lại cho nợ 6 tháng, ban giám đốc con nghĩ chả sao. Dù gì thì cũng giữ tiền của nó, có gì đâu mà sợ. Lúc hàng về cảng, mở ra toàn thấy ắc quy cũ với mấy acid độc hại, phải đem đi tiêu hủy. Cả nước mình chỉ duy nhất công ty Holcim ở Kiên Giang là có khả năng đốt bỏ các chất thải này, nhưng cũng tốn tiền lắm dượng. Nên làm ngoại thương, phải giỏi thật sự và phải có tâm sáng mới không bị mắc mưu tụi nước ngoài.
Cái con lên mạng đọc tài liệu, bổ sung thêm Rào Cản Kỹ Thuật nữa, phải đạt tiêu chuẩn môi trường như vầy vầy…thì mới đủ điều kiện tham gia. Có 2 nhà thầu, một Trung Quốc, một Hàn Quốc sẽ bị loại nếu con đưa công khai tiêu chuẩn này ra, vì thiết bị của họ sản xuất ở thập niên 80, cũ quá rồi dượng à. Tối qua, đại diện của 2 công ty này tự tìm đến nhà trọ của con, họ đặt vấn đề là trích cho con % nếu con không đưa rào cản này vào quy trình đấu thầu. Nếu con đồng ý, thì đủ tiền mua 1 cái Villa bên cạnh nhà dượng.
Nhưng con đã từ chối. Con có quyền chọn sự thanh cao phải không dượng. Mình làm đúng lương tâm thì ăn ngon ngủ yên, đời vậy chẳng sướng hay sao. Tụi nó thấy con từ chối, nó nghĩ là con đòi % cao hơn nên lại hẹn tối nay gặp nữa. Con bực mình quá báo cáo luôn với hội đồng quản trị là có thằng đó vậy đó rồi tắt máy, đổi sim luôn, chỉ ban giám đốc biết số mới.
Khoe với dượng chút. Từ một kỹ sư bình thường, tốt nghiệp xong, bạn bè con ở lại Sài Gòn hết, chỉ có mình con về tận dưới này để làm. Sau 4 năm con lên làm kỹ sư trưởng, lương thưởng cũng hai mươi mấy chai 1 tháng. Từ đứa tiếng Anh lõm bõm, bữa này con có thể giao tiếp lưu loát với các khách hàng đến thăm nhà máy hay các nhà cung cấp đến bảo hành máy móc thiết bị. Tối nào con cũng tới nhà một thầy giáo dạy tiếng Anh cấp 3 ở thị trấn để luyện, nên sếp hay cho con đi nước ngoài tham dự hội chợ thủy sản, đến nay đã đi được 5 nước rồi.
Con cũng đã tích lũy được mấy trăm triệu và mua được miếng đất nhỏ. Con làm thêm chắc 2 năm nữa là cất được cái nhà rồi cưới vợ. Con sẽ giàu có 1 cách lương thiện, con hứa với dượng như vậy. Bữa nào con lên Cần Thơ chơi, nếu dượng cho con gặp thì con sẽ tặng dượng 1 giỏ tôm càng xanh ăn lấy thảo.
Trong công ty con cũng có mấy bạn bên phòng vật tư, phết phẩy ghê lắm, ra chợ mua 500 đồng hành, trước khi đứng lên nó cũng giật thêm 1 quả ớt bỏ vào túi. Điện thoại email cứ lén lén lút lút, đi đứng chẳng còn hiên ngang gì. Con nhìn cái mặt tham lam của nó mà con ghét quá. Dượng ơi, mình có nên trề môi khinh bỉ mấy đứa đó không dượng? ”.
Tony trả lời: Viết gì dài dữ vậy anh hai. Người ta chọn cách sống thế nào cũng kệ người ta, họ muốn được người khác tôn trọng thì họ sống tử tế. Họ muốn được người khác yêu thương thì họ phải cho đi. Họ muốn bị coi thường khinh khi thì họ sống kiểu chụp giật. Mình thanh cao thì mình sướng tâm, đẳng cấp, nhìn xuống họ vì mình ở trên cao, một lé vồ (level) khác.
Nhưng dượng dặn, khinh thì khinh chứ đừng có trề môi. Nó ghét nó quánh sưng vù lên thì hết đẹp.
Khóa Tony tốt nghiệp, trong khi mọi người chạy đôn chạy đáo tìm việc thì cô Cao Thị Oan Lạc, một gái đẹp Bình Phước, vẫn thong thả rong chơi. Cả bọn nhốn nháo bữa thì đi thi tuyển dụng bên công ty này, bữa thì phỏng vấn qua công ty kia...6 tháng sau khi tốt nghiệp, các bạn ai cũng có việc, chủ yếu là trong mấy tòa nhà ở quận 1, nên trưa nào cũng í ới rủ nhau đi ăn trưa. Chỉ có cô Cao là vẫn chẳng màng thế sự. Hỏi làm ở đâu, cô chỉ lắc đầu cười.
Hóa ra cô mở công ty. Mà cũng hẻm phải công ty, cô mở cả 1 tập đoàn Oan Lạc Group. Có 5 công ty con. Công ty du lịch Oan Lạc. Công ty giao nhận kho vận ngoại thương Oan Lạc. Công ty quảng cáo và sự kiện Oan Lạc. Công ty phát hành sách báo Oan Lạc và công ty phần mềm tin hạc Oan Lạc. Cô tốt nghiệp cả kỹ sư tin hạc bên trường tự nhiên nữa.
Một bữa Tony ghé lên thăm. Cô thuê luôn 1 cái villa to để đặt trụ sở 5 công ty con ở đó. Thấy trên bàn làm việc của cô là 5 hộp card, với 5 cái điện thoại và sim số khác nhau. Bên Du lịch thì thấy cô lấy tên là Tuyết. Bên Quảng cáo thì cô lấy tên là Hồng. 5 danh thiếp khác nhau, đều chức danh là nhân viên bán hàng. Cô nói, vì tập đoàn mới mở nên cô đi sales luôn. Nhưng hổng lẽ nói tổng giám đốc tập đoàn đi bán hàng thì kỳ cục quá nên cô mới dùng tên giả. Cô đẹp gái, tốt nghiệp vừa ngoại thương vừa tự nhiên, tư duy logic, ăn nói lanh lợi, vui vẻ hoạt bát nên hợp đồng tới tấp. Nói chung cô làm việc khá cật lực, đi sales cả ngày, tối về còn làm hạch toán tiền bạc, giấy tờ...đến khuya. Đâu 6 tháng sau thì cô mời Tony qua ăn tân gia, 1 biệt thự trên đường Hoa Lan bên Phan Xích Long, giá lúc đó là 5 tỷ.
II. Hai La Mã: Chuyện gì xảy ra với cô Cao?
Bữa nọ, cô Cao hớt hải chạy qua bên văn phòng Tony đang làm, kêu ra ngoài, nói chuyện. Cô kể là ở ông giúp tui cái này, ông ăn nói khéo léo, đòi giùm tui 30 triệu tiền nợ khó đòi này coi. Số là cô tổ chức 1 chuyến du lịch Nha Trang cho cả 1 trường tiểu hạc trên Củ Chi, giá trọn gói là 100 triệu. Nhà trường ứng trước 70%, xong đi về trả nốt 30% còn lại. Cái đi về, nó nói chất lượng tour không giống như giới thiệu, nên không trả nữa. Cô làm mọi cách năn nỉ, dọa nạt...thế nào nó cũng ko trả. Nên cô bảo, ông đóng vai chủ tịch hội đồng quản trị, gọi giùm thầy Tuấn, thầy hiệu trưởng nói giùm tui, may ra với chức danh chủ tịch hội đồng quản trị, ổng sẽ nể nang mà trả giùm.
Cái Tony ra quán cà phê, gọi. Mới tốt nghiệp biết ăn nói kiểu chủ tịch là sao đâu nên mới thỏ thẻ "dạ thưa anh Tuấn, em là chủ tịch hội đồng quản trị công ty Oan Lạc, em có thể nói chuyện chút với anh được không". Đầu dây bên kia 1 giọng giận dữ vang lên "Quản trị cái quần què. Đ.má tụi mày lên đây tao đập thấy mẹ". Tony hết hồn nói ủa sao anh là hiệu trưởng mà ăn nói kỳ cục vậy, cái ổng trả lời " hiệu trưởng kệ mẹ tao, đ.má tui bây là 1 đám lừa gạt. Lúc bán tour thì nói ngon lành lắm, nào là mỗi sáng, 5h thức dậy, đi dọc bãi cát, ngắm bình minh trên biển, nhặt vỏ ốc vỏ sò gọi hồn hút gió gì đó, có đâu. 8h sáng thằng hướng dẫn còn ngủ vì say rượu. Bữa ăn thì quảng cáo ngon tuyệt với 8 món đặc sản địa phương, mẹ, hết 7 món rau còn 1 món là là cá nục kho. Rồi tham quan chỗ nào cũng hối nhanh nhanh để đi shopping lấy hoa hồng. Tụi tao giáo viên tiền đâu mua tranh thêu, yến sào, bào ngư vây cá mà 1 ngày chở vô đó cả chục lần? Khách sạn thì nói 3 sao ra tới nơi thì có sao nào đâu, 5 người nhét chung 1 phòng. Toilet thì có 1 cái, cứ canh nhau đi toilet, thằng này ra thằng kia vô, hết mẹ 1 ngày. Tụi tao ra Nha Trang để tham quan du lịch chứ không phải xếp hàng đi ị ". Tony nói dạ thưa anh, đó là lỗi của bên công ty em, em là chủ tịch hội đồng quản trị nên anh cứ nói, em sẽ giải quyết. Ổng nói "Lỗi phải gì, giờ tao không trả là không trả. Tụi mày lên đây, vừa tới Củ Chi nha, 10 chục thằng như mày tao cũng quánh chết". Nói xong ông cúp cái rụp.
Mặt tái ngắt vì sợ, Tony nói thôi Cao à, ông này dữ quá, tui đòi không được đâu, thui bà tự xử đi.( còn tuýp)
Thời sinh viên, Tony có tham dự cuộc thi “Sanh viên thử làm doanh nhơn”. Ngoài giải thưởng cao ngất cả chục triệu và suất đi tham quan nước ngoài, ai lọt vào chung kết còn được cho một miếng giấy lận lưng để đi xin việc cho dễ. Sau khi qua hết các vòng test IQ, EQ, tiếng Anh, thuyết trình dự án kinh doanh, Tony được lên sân khấu cùng với các thí sinh khác bẻo dèn (bẻo dèn là biểu diễn, Tony đang bị Alzheimer, tức chứng bị mất trí nhớ, nên lộn tiếng này qua tiếng kia vì giỏi nhiều sinh ngữ).Tổng cộng 12 hay 14 thí sinh gì đó.
Đêm ấy. Sân khấu nhà hát trang hoàng rực rỡ, có cả truyền hình trực tiếp ra ngoài sảnh. Người có vé, người không có vé lấn nhau cãi vã đôi co giành giật vào trong ngồi chứ hẻm chịu coi qua màn ảnh. Bên trong cánh gà, con bé dẫn chương trình (MC) chắc là sinh viên năm nhất, bận cái áo dài vàng thiệt đẹp, tay cầm miếng giấy, miệng lẩm nhẩm, đang đứng nôn nóng chờ. Tony lỡ giẫm lên chân nàng, nàng liếc mắt nói “đồ quỷ” rồi lại tiếp tục lầm bầm bài giới thiệu cho thuộc. Xong. Đèn tắt cái phụp, ánh sáng bật lên, khói tỏa rào rạt. MC lao vút ra sân khấu gập đầu lia lịa kính thưa kính chào và tuyên bố khai mạc, rồi giới thiệu thí sinh và ban giám khảo.
Có 3 hội đồng giám khảo. Hồi đồng luống tuổi gồm các vị có học hàm, uyên bác và uyên thâm, chuẩn bị đấu trí với các thí sinh về các vấn đề có tính hàn lâm sau bao năm đọc sách và tưởng tượng. Hội đồng trung niên gồm các CEO, chủ các doanh nghiệp bỏ ít tiền ra tài trợ, mang các vấn đề mà họ giải quyết chưa xong trên công ty ra đây cho các thí sinh IQ cao này xem có tư tưởng gì mới lạ không. Hội đồng trẻ trung là các nhà báo, ban tổ chức mời để coi trí tuệ sắc sảo của các nhà báo có vặn vẹo gì được các thí sinh này không thì mới cho đăng quang. Giám khảo ngồi mấy dãy, ba bốn chục người. Chỉ nhớ là rất đông.
Các thí sinh bốc thăm giải quyết các tình huống kinh doanh, thường là xung đột giữa đạo đức và lợi nhuận. Rồi nghe các hội đồng và các thí sinh khác chất vấn ngược, lý luận tranh luận rất kinh. Năm ấy, cuộc thi bỏ qua phần thi áo tắm và thời trang dạ hội mà đi thẳng vào vòng ứng xử (có khi nào lộn qua cuộc thi hoa hậu hem ta).
Tới lượt của Tony, thí sinh già nhất cuộc thi, các thí sinh khác hãi quá không dám chất vấn (nhớ là toàn bọn năm nhất năm nhì). Vì từ trong cánh gà, Tony đã dằn mặt kiểu giang hồ " anh sẽ không hỏi khó chúng mày, biết điều lại nhé". Tony, với cái đầu đinh và khuôn mặt đầy sẹo, vừa nói bâng quơ vừa dũa móng tay, nhẹ nhàng cứ như không có chuyện gì. Vậy mà chúng nó không biết sao lại rất hãi.
Tới lượt, Tony quần đen áo sơ mi trắng thắt cà vạt tím, lao ra đứng vung tay múa chân diễn thuyết về đề tài "sống đẹp là thế nào hỡi bạn". Tony hùng biện lên giọng xuống giọng, trầm bổng du dương. Đâu đó, một vài bạn nữ vội lau nước mắt ân hận vì lâu nay đã sống không đẹp với ...má nó. Ban giám khảo giật mình, những đua chen danh lợi bỗng biến mất, vật chất trở nên phù du, mọi người không ai bảo ai, quay lại nhìn nhau, mắt long lanh vì cảm thấy yêu nhau quá. Một số giáo sư tiến sĩ lục giỏ, móc một số bằng cấp ra và xé vụn, vì nghĩ mình không nên mua các thể loại bằng cấp ấy nữa, thằng Tony nó nói phải sống đẹp. Các CEO thì lật lật gọi điện trả nợ hết lương nhân viên và khách hàng, không chiếm dụng vốn nữa, vì Tony nói phải sống đẹp, phải vì người khác. Các nhà báo vội vã rút các tin giật gân kiếm tiền xuống các trang mạng để bảo vệ danh dự và nhân phẩm nhà báo, cũng chỉ vì chữ sống đẹp của Tony (chắc lộn qua những năm gần đây, chứ hồi đó toàn tiến sĩ thật, CEO có đạo đức rạng ngời và những nhà báo cao cả - dạo này trí nhớ kém thật, cứ lẫn lẫn lộn lộn).
Đang kể tự nhiên quên. À, gần cuối bài diễn thuyết, Tony bồi thêm vài câu thơ " nếu là con chim chiếc lá, thì con chim phải hót, chiếc lá phải xanh. Nếu có vay mà không có trả, sống là cho- đâu chỉ nhận riêng mình". Cả hội trường thảng thốt. Nhiều người vội móc tiền ra cho người khác. Không lấy cũng ép lấy, nhét vào túi quần người bên cạnh, không lấy là trừng mắt. Ngưng giây lát trong chiêu bài đầy kỹ thuật, Tony tung ra đòn quyết định. Anh ấy bèn cất tiếng hát trong trẻo và cao vút " Nếu là chim, tôi sẽ là loài bồ câu trắng,... nếu là người, tôi sẽ chết cho quê hương" . Khán giả đổ gục xuống ghế, khóc nấc lên từng hồi. Hoa tới tấp được ném lên sân khấu. Mọi người ôm chầm lấy nhau, hand in hand, face in face, mouth in mouth.
Tony nói hay đến nỗi khi dừng diễn thuyết, không ai hay biết. Quang cảnh trở nên hỗn loạn và bảo vệ rầm rập lao vào khiêng người ra. Một giám khảo nữ ngất xỉu vì xúc động khi được nhận được quá nhiều tiền. Các thí sinh khác òa khóc vì muốn nhường hết giải thưởng cho nhau, đồng loạt bỏ thi, xé nát tấm bảng số thí sinh đeo trước ngực. Cả hội trường rú lên “Việt Nam vô địch, Việt Nam vô địch" (không biết có lộn qua đi coi bóng đá Seagames hông nữa, bệnh Alzheimer càng ngày càng nặng).
Sau khi tranh cãi quyết liệt, hội đồng giám khảo chấm cho Tony giải thí sinh ăn mặc đẹp nhất. Anh ấy đã đăng quang về nhan sắc trong một cuộc thi về trí tuệ.
